Cam lò xo (Spring-Loaded Cam (SLCD)) là gì?

Cam lò xo là dụng cụ bảo hiểm leo núi đá, tự động bung ra để bám chặt vào khe nứt, tạo điểm neo an toàn và có thể tháo ra dễ dàng.

Cam lò xo, hay SLCD, là một thiết bị bảo hiểm chủ động dùng trong leo núi truyền thống (trad climbing). Bạn đặt nó vào các khe nứt trên vách đá. Thiết bị này tạo ra một điểm neo tạm thời để bạn cài dây thừng, giúp bảo vệ bạn khi bị ngã.

Khác với các loại bảo hiểm thụ động chỉ gài vào một vị trí cố định, cam lò xo có các thùy cam (lobes) di động. Các thùy cam này mở rộng nhờ lực lò xo để bám chắc vào hai bên thành của khe nứt. Khi bạn kéo cò bấm, các thùy cam thu nhỏ lại, cho phép bạn đặt hoặc tháo thiết bị ra khỏi khe nứt.

Cơ chế của cam lò xo dựa trên nguyên lý ma sát và góc cam. Khi bạn thả cò bấm, lò xo đẩy các thùy cam bung ra, ép chặt vào bề mặt đá.

• Lực ép: Lò xo tạo ra một lực ép ban đầu, giữ cam ở đúng vị trí.

• Lực tải: Khi có lực rơi tác động, cam bị kéo xuống. Lực này khiến các thùy cam càng ép mạnh hơn vào thành đá, tạo ra ma sát lớn và giữ cam lại.

Ví dụ, khi leo núi tại các vách đá ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, bạn gặp một khe nứt dọc. Bạn chọn một chiếc cam có kích thước phù hợp, bóp cò để thu nhỏ, đặt vào khe nứt rồi thả cò. Các thùy cam sẽ bung ra và bám chắc vào đá vôi, tạo một điểm bảo hiểm tin cậy.

Một chiếc cam lò xo tiêu chuẩn gồm các bộ phận sau:

Thùy cam (Lobes)

Đây là các bộ phận kim loại tiếp xúc trực tiếp với đá. Hầu hết các loại cam hiện đại có bốn thùy. Bề mặt thùy cam thường có rãnh để tăng độ bám.

Thân cam (Stem)

Thân cam kết nối các thùy cam với cò bấm và dây đai. Có hai loại thân chính là thân cứng và thân mềm. Thân mềm linh hoạt hơn, phù hợp cho các vị trí đặt phức tạp hoặc khe nứt ngang.

Cò bấm (Trigger)

Bạn dùng ngón tay kéo cò bấm để thu gọn các thùy cam lại khi đặt hoặc tháo thiết bị.

Dây đai (Sling)

Là một vòng dây may sẵn gắn vào cuối thân cam. Bạn sẽ móc carabiner và dây thừng vào dây đai này.

Việc lựa chọn và sử dụng đúng cách là yếu tố quyết định độ an toàn của bạn.

• Kích thước: Mỗi chiếc cam chỉ hoạt động hiệu quả trong một khoảng kích thước khe nứt nhất định. Các nhà sản xuất thường dùng hệ thống màu sắc để phân biệt kích cỡ. Bạn cần mang theo một bộ cam nhiều kích cỡ để phù hợp với nhiều loại địa hình.

• Vị trí đặt: Chọn khe nứt có hai thành song song và bề mặt đá chắc chắn. Tránh đặt cam trong các khe nứt quá loe, quá nông, hoặc trên bề mặt đá mủn, dễ vỡ.

• Góc bung tối ưu: Đặt cam sao cho các thùy cam bung ra ở khoảng giữa của tầm hoạt động. Không đặt cam bị thu quá nhỏ (over-cammed) hoặc bung quá rộng (under-cammed).

• Hướng chịu lực: Luôn đặt cam theo hướng dự kiến của lực rơi. Điều này đảm bảo cam hoạt động đúng chức năng và không bị xoay hoặc bật ra khỏi vị trí.

Để đảm bảo tuổi thọ và độ an toàn, bạn cần bảo quản cam lò xo đúng cách. Sau mỗi chuyến đi, hãy làm sạch bụi bẩn khỏi các bộ phận chuyển động. Kiểm tra các thùy cam, dây cáp và dây đai xem có dấu hiệu mài mòn, hư hỏng không. Định kỳ tra dầu chuyên dụng vào trục và lò xo để thiết bị hoạt động trơn tru. Không để cam tiếp xúc với hóa chất và cất giữ ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Cam lò xo có tái sử dụng được không?

Cam lò xo hoàn toàn tái sử dụng được nếu bạn đặt, tháo đúng cách và nó không chịu một cú rơi mạnh.

Làm sao để biết chọn cam kích thước nào?

Bạn chọn kích thước cam bằng cách ước lượng độ rộng khe nứt và so sánh với màu sắc tương ứng trên bộ cam của bạn.

Khi nào nên thay thế một chiếc cam lò xo?

Bạn nên thay thế cam khi các thùy cam bị biến dạng, dây cáp bị sờn, hoặc dây đai có dấu hiệu mòn, phai màu.

Xem các mẫu cam lò xo tại WeTrek.vn.