Quy tắc ứng xử trên đường mòn là gì?

Quy tắc ứng xử trên đường mòn (Trail Etiquette) là gì?

Quy tắc ứng xử trên đường mòn là các nguyên tắc giúp bạn an toàn, tôn trọng người khác và bảo vệ thiên nhiên khi đi trekking, hiking.

Định nghĩa

Quy tắc ứng xử trên đường mòn, hay Trail Etiquette, là một bộ nguyên tắc không thành văn được cộng đồng outdoor cùng nhau tuân thủ. Các quy tắc này không phải là luật pháp nhưng là chuẩn mực chung về hành vi. Chúng hướng dẫn cách bạn tương tác với những người khác, với động vật hoang dã và với môi trường tự nhiên. Mục tiêu chính là đảm bảo mọi người đều có trải nghiệm tích cực và giảm thiểu tác động của con người lên thiên nhiên.

Vì sao quy tắc này quan trọng?

Việc tuân thủ các quy tắc ứng xử trên đường mòn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Chúng giúp duy trì sự an toàn, bảo vệ hệ sinh thái và xây dựng một cộng đồng outdoor văn minh.

- An toàn cho mọi người: Các quy tắc về quyền ưu tiên giúp tránh va chạm và tai nạn, đặc biệt trên các đoạn dốc hẹp hoặc địa hình phức tạp.

- Bảo vệ môi trường: Hướng dẫn bạn cách giảm thiểu tác động, giữ cho đường mòn sạch đẹp và bảo tồn hệ sinh thái nguyên vẹn cho các thế hệ sau.

- Tôn trọng trải nghiệm chung: Giữ im lặng và hành xử đúng mực giúp mọi người tận hưởng trọn vẹn sự yên tĩnh của tự nhiên, thay vì bị làm phiền bởi tiếng ồn hoặc hành vi xấu.

- Xây dựng cộng đồng: Một lời chào đơn giản hay hành động nhường đường nhỏ tạo ra sự kết nối và không khí thân thiện giữa những người cùng sở thích.

Các nguyên tắc cốt lõi

Các quy tắc ứng xử được xây dựng dựa trên nguyên tắc Leave No Trace (Không để lại dấu vết). Dưới đây là những quy tắc quan trọng nhất bạn cần nắm rõ.

- Quyền ưu tiên: Người đi lên dốc luôn có quyền ưu tiên. Người đi bộ nhường đường cho ngựa hoặc các đoàn vận chuyển hàng hóa. Người đi xe đạp phải nhường đường cho cả người đi bộ và ngựa.

- Đi đúng đường mòn: Luôn đi trên đường mòn có sẵn. Việc đi tắt qua các đoạn đường ziczac (switchback) gây xói mòn đất và phá hủy thảm thực vật.

- Mang rác về: Bất cứ thứ gì bạn mang vào, hãy mang chúng ra. Điều này bao gồm cả rác hữu cơ như vỏ trái cây, lõi táo vì chúng mất rất nhiều thời gian để phân hủy và làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái.

- Giữ im lặng: Tận hưởng âm thanh của tự nhiên. Tránh nói chuyện to, la hét hoặc bật nhạc bằng loa ngoài. Nếu bạn muốn nghe nhạc, hãy sử dụng tai nghe.

- Tôn trọng động vật hoang dã: Giữ khoảng cách an toàn. Không cho động vật ăn vì điều này làm thay đổi tập tính tự nhiên của chúng và có thể gây nguy hiểm cho cả bạn và chúng.

Ví dụ thực tế ở Việt Nam

Các nguyên tắc này được áp dụng cụ thể tại các cung đường quen thuộc ở Việt Nam.

- Cung Tà Năng - Phan Dũng: Đây là cung đường rất đông người đi vào cuối tuần. Khi gặp đoàn ngược chiều trên dốc, bạn hãy chủ động dừng lại, bước sang phía mép đường để nhường cho người đang lên dốc. Tại các bãi cắm trại, hãy giữ trật tự và dọn sạch rác của mình trước khi rời đi.

- Leo núi Lão Thần (Y Tý): Hệ thực vật ở đây khá mong manh. Việc đi đúng theo lối mòn giúp bảo vệ các loài cây cỏ, tránh gây xói mòn không đáng có. Đừng tự ý xếp các ụ đá (cairn) mới vì có thể gây nhầm lẫn cho người đi sau.

- Vườn quốc gia Ba Vì hoặc Cúc Phương: Các địa điểm này thu hút nhiều gia đình và nhóm khách đa dạng. Việc không bật nhạc bằng loa ngoài thể hiện sự tôn trọng với những người muốn tìm kiếm không gian yên tĩnh.

Các lỗi thường gặp

Hiểu rõ các lỗi sai phổ biến giúp bạn tránh mắc phải và trở thành một người đi trail có trách nhiệm.

- Vứt lại rác hữu cơ: Nhiều người nghĩ vỏ chuối hay vỏ cam sẽ tự phân hủy nhanh. Thực tế, chúng mất hàng tháng đến hàng năm để biến mất và có thể thu hút động vật đến gần khu vực có người, gây nguy hiểm.

- Đi tắt đường ziczac: Hành động này là nguyên nhân hàng đầu gây xói mòn, tạo ra các rãnh nước sâu và phá hủy cấu trúc bền vững của đường mòn.

- Bật nhạc bằng loa ngoài: Âm nhạc của bạn có thể làm phiền người khác và ảnh hưởng đến động vật hoang dã. Hãy tôn trọng sự yên tĩnh chung.

- Cho khỉ hoặc các động vật khác ăn: Việc này làm chúng mất khả năng tự kiếm ăn và trở nên hung dữ hơn khi đòi thức ăn từ con người.

Thuật ngữ liên quan

Để hiểu sâu hơn, bạn nên biết thêm một vài thuật ngữ liên quan đến chủ đề này.

- Leave No Trace (LNT - Không để lại dấu vết): Bộ 7 nguyên tắc vàng về đạo đức ngoài trời, là nền tảng cho mọi quy tắc ứng xử trên đường mòn.

- Switchback (Đường ziczac): Những đoạn đường gấp khúc được thiết kế để giảm độ dốc, giúp việc di chuyển lên và xuống núi dễ dàng và an toàn hơn, đồng thời chống xói mòn.

- Trailhead (Đầu đường mòn): Điểm bắt đầu hoặc kết thúc của một con đường mòn, thường có bãi đỗ xe, bảng thông tin hoặc các tiện ích cơ bản.

Câu hỏi thường gặp

Ai có quyền ưu tiên khi hai người gặp nhau trên dốc?

Người đang đi lên dốc luôn có quyền ưu tiên so với người đi xuống.

Tôi có nên chào những người đi bộ khác không?

Một lời chào ngắn hoặc một cái gật đầu thân thiện giúp tạo ra không khí tích cực trên đường mòn.

Vứt vỏ chuối trên đường mòn có được không?

Bạn tuyệt đối không nên vứt lại bất kỳ loại rác nào, kể cả rác hữu cơ như vỏ chuối.

Hành xử văn minh trên đường mòn là cách tốt nhất để bạn bảo vệ thiên nhiên và tôn trọng cộng đồng. Xem các thiết bị đi rừng và leo núi tại WeTrek.vn.