Nút munter (Munter Hitch) là gì?

Nút munter (Munter Hitch) là một nút thắt ma sát dùng để hãm dây hoặc đu dây khẩn cấp trong leo núi khi bạn không có thiết bị hãm chuyên dụng.

Nút munter (Munter Hitch) là gì?

Nút munter (Munter Hitch) là một nút dây ma sát đơn giản được sử dụng trong leo núi. Chức năng chính của nó là tạo ra lực ma sát giữa dây leo và carabiner. Lực ma sát này cho phép bạn kiểm soát tốc độ của dây, dùng để hãm cho người leo cùng (belay) hoặc tự mình đu dây xuống (rappel).

Nút munter không phải là một thiết bị. Nó là một kỹ năng. Bạn tạo ra nó bằng cách thắt dây leo núi qua một chiếc carabiner khóa chuyên dụng. Đây được xem là một kỹ thuật dự phòng hoặc ứng phó trong tình huống khẩn cấp, đặc biệt khi bạn làm rơi hoặc quên mang theo thiết bị hãm dây tiêu chuẩn như ATC hoặc Grigri.

Nút munter hoạt động như thế nào?

Nút munter hoạt động dựa trên nguyên lý ma sát. Khi bạn thắt nút, dây leo núi sẽ chạy quanh thân của carabiner theo một hình dạng nhất định. Khi có tải trọng, các sợi dây sẽ siết và cọ xát vào nhau cũng như vào bề mặt carabiner. Sự cọ xát này sinh ra lực hãm, làm chậm hoặc dừng chuyển động của sợi dây.

Nút này có tính đối xứng. Bạn có thể kéo dây theo một trong hai hướng để thực hiện các thao tác khác nhau:

• Kéo đầu dây phanh (brake strand) để tăng ma sát và hãm người leo.

• Thả lỏng đầu dây phanh và kéo đầu dây tải (load strand) để nhả dây cho người leo di chuyển lên.

Khả năng đảo chiều linh hoạt này giúp nút munter hữu dụng trong nhiều tình huống cứu hộ hoặc các thao tác kỹ thuật phức tạp trên vách đá.

Khi nào bạn nên dùng nút munter?

Bạn chỉ nên dùng nút munter trong những trường hợp cụ thể, không phải cho hoạt động leo núi hàng ngày. Đây là một kỹ năng an toàn dự phòng quan trọng.

Các tình huống điển hình bao gồm:

• Làm rơi thiết bị hãm: Đây là lý do phổ biến nhất. Ví dụ, khi bạn đang leo multi-pitch ở Vách Trắng, Mai Châu và vô tình làm rơi chiếc ATC của mình, nút munter là phương án duy nhất để bạn hoặc đồng đội tiếp tục đu dây xuống an toàn.

• Leo núi tối giản (alpine style): Trong những chuyến đi yêu cầu hành trang gọn nhẹ, một số người leo kinh nghiệm chọn không mang thiết bị hãm mà chỉ dùng nút munter để tiết kiệm trọng lượng.

• Tình huống cứu hộ: Nút munter cho phép bạn hãm hoặc hạ một người bị thương một cách nhanh chóng mà không cần thiết bị chuyên dụng.

• Dây bị đóng băng: Trong điều kiện thời tiết lạnh, dây leo có thể bị đóng băng và không hoạt động tốt với các thiết bị hãm cơ học. Nút munter vẫn hoạt động hiệu quả trong trường hợp này.

Ưu điểm và nhược điểm của nút munter

Lưu ý an toàn quan trọng

An toàn là ưu tiên hàng đầu khi sử dụng kỹ thuật này. Bạn phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:

• Chỉ dùng carabiner khóa HMS: Luôn sử dụng carabiner khóa dạng quả lê (pear-shaped hay HMS). Thiết kế rộng và tròn của loại carabiner này cho phép nút lật và hoạt động trơn tru, giảm nguy cơ kẹt nút.

• Luôn khóa carabiner: Kiểm tra kỹ để chắc chắn rằng cổng carabiner đã được vặn khóa an toàn trước khi đưa vào sử dụng.

• Thực hành trước: Đừng đợi đến lúc khẩn cấp mới học cách thắt nút munter. Hãy thực hành với một người hướng dẫn có kinh nghiệm ở một môi trường an toàn, gần mặt đất.

• Kiểm soát tay phanh: Giống như mọi kỹ thuật hãm dây khác, bạn không bao giờ được buông tay khỏi đầu dây phanh.

Nút munter là một kỹ năng sinh tồn cho người leo núi. Việc hiểu rõ cách hoạt động, ưu nhược điểm và các quy tắc an toàn sẽ giúp bạn tự tin xử lý các tình huống bất ngờ trên vách đá.

Các câu hỏi thường gặp

Nút munter có dùng với mọi loại carabiner được không?

Không, bạn cần dùng carabiner khóa hình quả lê (HMS) để đảm bảo nút hoạt động đúng và an toàn.

Nút munter có làm hỏng dây không?

Nó gây xoắn dây đáng kể nếu dùng thường xuyên nhưng không gây hư hại kết cấu dây nếu chỉ dùng trong trường hợp khẩn cấp.

Người mới bắt đầu có nên dùng nút munter không?

Người mới nên học kỹ thuật này dưới sự giám sát của chuyên gia nhưng phải ưu tiên thành thạo một thiết bị hãm tiêu chuẩn trước.

Để đảm bảo bạn luôn có trang bị phù hợp cho mọi tình huống. Xem các mẫu carabiner khóa HMS tại WeTrek.vn.