Nêm kim loại (Stoppers) là gì?

Nêm kim loại (Stoppers) là thiết bị bảo hiểm leo núi truyền thống, gồm một khối kim loại nối với dây cáp, dùng để chèn vào các khe nứt trên vách đá.

Nêm kim loại (Stoppers), còn gọi là nuts hoặc chocks, là một dạng thiết bị bảo hiểm leo núi kiểu truyền thống (trad climbing). Chúng thuộc nhóm dụng cụ bảo hiểm thụ động, nghĩa là không có bộ phận chuyển động. Người leo núi đặt chúng vào các khe nứt hẹp trên vách đá để tạo điểm neo tạm thời. Khi chịu tải trọng, ví dụ như khi người leo núi bị ngã, khối kim loại sẽ tự siết chặt hơn vào khe nứt, tạo ra một điểm bám chắc chắn.

Một bộ Nêm kim loại (Stoppers) có cấu tạo đơn giản, gồm hai bộ phận chính:

• Đầu nêm: Là một khối kim loại, thường làm từ hợp kim nhôm để giảm trọng lượng. Đầu nêm có hình dạng đa diện, hơi thuôn về một phía. Các mặt của đầu nêm được thiết kế hơi cong hoặc có rãnh để tăng diện tích tiếp xúc và độ bám với bề mặt đá.
• Cáp thép: Là một đoạn dây cáp bằng thép không gỉ, được uốn thành vòng và ép chặt vào đầu nêm. Vòng cáp này là nơi để bạn móc carabiner vào, kết nối nêm với dây thừng leo núi.

Nêm kim loại (Stoppers) hoạt động dựa trên nguyên lý chèn và siết. Người leo núi tìm một khe nứt trên vách đá có phần miệng rộng hơn phần đáy. Bạn sẽ luồn đầu nêm qua phần rộng và trượt nó xuống phần hẹp hơn. Khi bạn giật nhẹ sợi cáp xuống, đầu nêm sẽ bị kẹt lại giữa hai mặt của khe nứt. Lực tác động càng lớn, đầu nêm càng có xu hướng trượt sâu vào điểm hẹp nhất, tạo ra lực ma sát và áp lực lớn hơn lên thành đá, giúp nó bám chắc hơn.

Có ba loại Nêm kim loại (Stoppers) chính, được phân biệt qua hình dạng và mục đích sử dụng:

• Nêm tiêu chuẩn (Standard Nuts): Đây là loại phổ biến nhất với hình dạng khối đa diện thuôn đều. Chúng hoạt động tốt trong các khe nứt song song hoặc hội tụ nhẹ.
• Nêm lệch tâm (Offset Nuts): Loại nêm này có các mặt không đối xứng. Thiết kế này giúp chúng bám chắc trong các khe nứt loe, không đều hoặc các vết sẹo cũ từ việc đóng piton.
• Nêm siêu nhỏ (Micro Nuts): Có kích thước rất nhỏ, dùng cho các khe nứt cực hẹp mà nêm tiêu chuẩn không thể lọt vào. Chúng thường được làm từ đồng hoặc đồng thau để bám tốt hơn trên đá mềm.

Việc đặt Nêm kim loại (Stoppers) đúng cách đòi hỏi kỹ năng và kinh nghiệm. Bạn cần tuân thủ các bước sau để đảm bảo an toàn.

• Tìm vị trí đặt: Hãy tìm một khe nứt chắc chắn, không có đá vụn hoặc rêu. Khe nứt lý tưởng là khe hội tụ, tức là hẹp dần về phía dưới.
• Chọn kích thước phù hợp: Chọn một chiếc nêm có kích thước vừa vặn với khe nứt. Nêm nên tiếp xúc với bề mặt đá càng nhiều càng tốt.
• Đặt nêm: Luồn nêm vào vị trí bạn đã chọn. Cố gắng đặt nó sâu vào trong khe nứt để tăng độ ổn định.
• Siết chặt: Sau khi đặt, bạn dùng dụng cụ tháo nêm (nut tool) hoặc giật mạnh carabiner để siết chặt nêm vào vị trí. Thao tác này mô phỏng lực tác động khi bạn ngã, giúp nêm bám chắc chắn ngay từ đầu.
• Kiểm tra: Luôn kiểm tra lại điểm đặt nêm bằng mắt và bằng tay. Đảm bảo nó không bị lung lay và tiếp xúc tốt với đá.

Tại các địa điểm leo núi đá tự nhiên ở Việt Nam, Nêm kim loại (Stoppers) là một công cụ hữu ích. Ví dụ, tại các vách đá vôi ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, có rất nhiều khe nứt dọc và ngang nhỏ. Các khe nứt này thường hội tụ, tạo điều kiện lý tưởng để đặt các loại nêm tiêu chuẩn và nêm lệch tâm. Tương tự, tại các vách đá granite ở khu vực gần Đà Lạt, Lâm Đồng, các khe nứt thường cứng và chắc chắn, cho phép Nêm kim loại (Stoppers) bám rất tốt. Sử dụng thành thạo chúng giúp bạn chinh phục các đường leo mới một cách an toàn.

Nêm kim loại (Stoppers) tạo điểm neo bảo hiểm tạm thời trong các khe nứt trên vách đá khi leo núi theo kiểu truyền thống (trad climbing).

Chúng hoàn toàn an toàn khi được đặt đúng kỹ thuật vào các khe đá tốt và được kiểm tra cẩn thận trước khi sử dụng.

Bạn cần dùng một dụng cụ chuyên dụng gọi là nut tool để gõ nhẹ vào đầu nêm theo hướng ngược lại lúc đặt để tháo chúng ra.

Xem các loại Nêm kim loại (Stoppers) tại WeTrek.vn.