Mài mòn dây (Rope Abrasion) là gì?

Mài mòn dây (Rope Abrasion) là hư hại trên bề mặt dây leo núi do ma sát liên tục với đá, dụng cụ hoặc các bề mặt gồ ghề khác.

Mài mòn dây (Rope Abrasion) là gì?

Mài mòn dây (Rope Abrasion) là quá trình lớp vỏ ngoài của dây leo núi bị bào mòn, xơ, hoặc rách do cọ xát lặp đi lặp lại. Đây là một trong những dạng hao mòn phổ biến nhất đối với dây leo núi. Lực ma sát từ đá sắc, bề mặt nhám, hoặc thậm chí là các thiết bị kim loại làm suy giảm độ bền của lớp vỏ bảo vệ. Nếu không được phát hiện, mài mòn có thể tiến sâu vào lớp lõi chịu lực, làm giảm nghiêm trọng độ an toàn của dây.

Nguyên nhân chính gây ra Mài mòn dây (Rope Abrasion)

Hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chủ động bảo vệ dây của mình. Mài mòn thường xảy ra do các yếu tố sau trong quá trình leo núi:

• Ma sát với vách đá: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Khi dây của bạn chạy qua một cạnh đá sắc hoặc một bề mặt đá gồ ghề, ma sát sẽ bào mòn lớp vỏ. Ví dụ, các vách đá vôi với nhiều mỏm sắc nhọn tại khu vực Hữu Lũng, Lạng Sơn là môi trường dễ gây mài mòn dây.

• Đường dây chạy không thẳng: Khi điểm đặt bảo hiểm (protection) không thẳng hàng, dây sẽ bị gập góc và cọ xát mạnh vào carabiner hoặc bề mặt đá tại các điểm đó, đặc biệt khi người leo di chuyển hoặc bị ngã.

• Các cú văng lắc (Pendulum): Khi người leo bị ngã và văng ngang như một con lắc, dây sẽ bị kéo qua một cạnh đá hoặc carabiner với tốc độ cao, tạo ra lực ma sát lớn và gây mài mòn cục bộ.

• Hạ hoặc đu dây không đúng cách: Việc hạ người leo quá nhanh hoặc đu dây trên một sợi dây chạy qua cạnh sắc làm tăng ma sát và nhiệt, đẩy nhanh quá trình mài mòn.

• Ma sát với thiết bị: Dây có thể bị mài mòn khi cọ xát với các bộ phận kim loại của dụng cụ như carabiner bị mòn, có rãnh hoặc các thiết bị bảo hiểm khác.

Dấu hiệu nhận biết Mài mòn dây (Rope Abrasion)

Bạn cần kiểm tra dây của mình một cách trực quan và bằng tay trước và sau mỗi lần leo. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Vỏ dây bị xù lông: Đây là dấu hiệu đầu tiên của mài mòn. Lớp vỏ ngoài trông mờ đi và có nhiều sợi tơ nhỏ bung ra. Mức độ xù lông nhẹ là bình thường sau một thời gian sử dụng, nhưng nếu một khu vực cụ thể bị xù lông dày đặc thì đó là điểm cần chú ý.

• Dây bị bẹt hoặc biến dạng: Khi bạn sờ dọc sợi dây và cảm thấy một khu vực nào đó bị dẹt hơn bình thường, đó có thể là dấu hiệu lõi bên trong đã bị tổn thương do mài mòn.

• Lớp lõi trắng bị lộ ra: Đây là dấu hiệu nguy hiểm nhất. Nếu bạn nhìn thấy các sợi lõi màu trắng xuyên qua lớp vỏ màu, hãy ngừng sử dụng sợi dây đó ngay lập tức. Lớp vỏ đã bị mài mòn hoàn toàn và không còn khả năng bảo vệ lõi chịu lực.

• Cảm giác lạ khi uốn dây: Một đoạn dây bị mài mòn nặng có thể cứng hơn hoặc mềm hơn bất thường so với phần còn lại. Hãy uốn dây thành một vòng nhỏ để kiểm tra tính đồng nhất.

Cách phòng tránh và giảm thiểu Mài mòn dây (Rope Abrasion)

Phòng ngừa là cách tốt nhất để kéo dài tuổi thọ dây và đảm bảo an toàn. Bạn có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Chọn đường đi của dây: Khi thiết lập neo hoặc đặt điểm bảo hiểm, hãy cố gắng tạo ra một đường chạy thẳng nhất cho dây, tránh các cạnh sắc. Ví dụ, khi leo ở Cát Bà, hãy chú ý các rìa đá sắc khi thiết lập neo trên đỉnh.

• Sử dụng dây nối dài (extender) hoặc sling: Tại các điểm bảo hiểm làm dây bị gập góc, hãy dùng các bộ quickdraw dài hoặc sling để dây chạy tự do hơn và không cọ vào đá.

• Dùng bọc bảo vệ dây (rope protector): Khi thiết lập top-rope hoặc khi dây phải chạy qua một cạnh sắc cố định, hãy đặt một tấm bọc bảo vệ chuyên dụng hoặc một miếng vải dày để giảm ma sát trực tiếp.

• Kiểm tra dây định kỳ: Tạo thói quen kiểm tra toàn bộ sợi dây của bạn. Việc này giúp bạn phát hiện sớm các dấu hiệu mài mòn và xử lý kịp thời.

Câu hỏi thường gặp

Dây leo núi bị xù lông nhẹ có nguy hiểm không?

Dây bị xù lông nhẹ ở lớp vỏ ngoài là hao mòn bình thường và thường không nguy hiểm, nhưng bạn cần theo dõi chặt chẽ để đảm bảo tình trạng không tệ đi.

Tôi có thể sửa chữa một đoạn dây bị mài mòn không?

Bạn không thể sửa chữa một đoạn dây bị mài mòn, nhưng bạn có thể cắt bỏ phần bị hỏng nặng ở hai đầu dây nếu phần còn lại vẫn đủ dài và an toàn.

Mài mòn dây có xảy ra khi leo trong nhà không?

Mài mòn dây vẫn xảy ra khi leo trong nhà do ma sát với bề mặt tường nhân tạo và các điểm bám, mặc dù mức độ thường thấp hơn so với leo ngoài trời.

An toàn là ưu tiên hàng đầu trong leo núi. Việc hiểu rõ về Mài mòn dây (Rope Abrasion) giúp bạn bảo vệ thiết bị quan trọng nhất của mình. Xem các mẫu dây leo núi và dụng cụ bảo vệ dây tại WeTrek.vn.