Khi cầm một sợi dây leo núi, bạn chỉ thấy lớp vỏ bện sặc sỡ bên ngoài. Nhưng thành phần quyết định sự an toàn của bạn lại nằm ẩn sâu bên trong. Đó chính là Lõi dây (Rope Core). Hiểu về bộ phận này giúp bạn lựa chọn, sử dụng và kiểm tra dây một cách chính xác. Nó là trái tim của sợi dây, đảm bảo bạn được bảo vệ trong những tình huống khắc nghiệt nhất.

Hầu hết các loại dây leo núi hiện đại đều sử dụng cấu trúc Kernmantle. Đây là một từ tiếng Đức, với "Kern" có nghĩa là lõi và "mantle" có nghĩa là vỏ. Cấu trúc này bao gồm hai phần chính hoạt động cùng nhau để tạo ra một sợi dây vừa bền chắc vừa linh hoạt.

Lõi dây (Rope Core)

Đây là phần trung tâm, chịu trách nhiệm chính về sức mạnh và khả năng hấp thụ năng lượng của dây. Lõi dây bao gồm nhiều bó sợi nylon (polyamide) nhỏ được xoắn hoặc bện song song với nhau. Cấu trúc này cho phép dây co giãn khi chịu tải trọng đột ngột, chẳng hạn như một cú ngã, giúp giảm lực tác động lên người leo và hệ thống bảo hiểm.

Vỏ dây (Rope Sheath)

Đây là lớp bện bên ngoài mà bạn có thể nhìn thấy và chạm vào. Vỏ dây có hai nhiệm vụ chính. Thứ nhất, nó bảo vệ lõi dây khỏi các yếu tố gây hại như ma sát với đá, bụi bẩn và tia cực tím (UV). Thứ hai, nó mang lại các đặc tính xử lý cho dây, quyết định cảm giác cầm nắm và độ trơn trượt khi sử dụng với các thiết bị bảo hiểm.

Vỏ dây có thể bị sờn hoặc bẩn, nhưng sự an toàn của bạn phụ thuộc hoàn toàn vào tình trạng của lõi dây. Lõi dây thực hiện hai chức năng sống còn mà vỏ dây không thể thay thế.

Chức năng chính của lõi dây bao gồm:

• Chịu lực: Lõi dây chịu từ 70% đến 80% tổng sức bền của toàn bộ sợi dây. Khi bạn ngã, chính các sợi nylon bên trong lõi sẽ gánh chịu toàn bộ trọng lượng và lực phát sinh.
• Hấp thụ năng lượng: Đây là đặc tính quan trọng nhất của dây leo núi động (dynamic rope). Khi có lực tác động đột ngột, các sợi trong lõi sẽ co giãn, hoạt động giống như một bộ giảm xóc. Sự co giãn này kéo dài thời gian dừng lại, làm giảm đáng kể lực tác động lên cơ thể bạn và các điểm bảo hiểm. Nếu không có khả năng này, một cú ngã sẽ giống như bị giật đột ngột bởi một sợi cáp thép, có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng.

Ví dụ thực tế: Tưởng tượng bạn đang leo tại một vách đá ở Hữu Lũng, Lạng Sơn và bị trượt chân. Sợi dây không giật bạn lại một cách đột ngột. Thay vào đó, nó giãn ra một chút. Chính Lõi dây đã thực hiện công việc hấp thụ lực này, biến một cú rơi nguy hiểm thành một cú dừng an toàn.

Các thông số kỹ thuật in trên bao bì của một sợi dây đều liên quan trực tiếp đến cấu trúc và vật liệu của lõi dây. Hiểu mối liên hệ này giúp bạn chọn được sợi dây phù hợp với nhu cầu.

Lực tác động (Impact Force)

Đây là lực tối đa tác động lên người leo trong một cú ngã tiêu chuẩn của UIAA (Hiệp hội Leo núi Quốc tế). Lõi dây được thiết kế tốt sẽ co giãn hiệu quả để hấp thụ nhiều năng lượng hơn, từ đó tạo ra lực tác động thấp hơn. Lực tác động càng thấp, cú ngã càng "mềm" và an toàn hơn cho cả người leo và hệ thống bảo hiểm.

Độ giãn động (Dynamic Elongation)

Thông số này đo lường mức độ co giãn của dây trong cú ngã tiêu chuẩn đầu tiên. Nó cho bạn biết sợi dây sẽ dài ra bao nhiêu phần trăm khi hấp thụ năng lượng. Một lõi dây có độ giãn động cao sẽ cho cảm giác bắt nhẹ nhàng hơn. Tuy nhiên, độ giãn quá lớn có thể nguy hiểm nếu bạn leo gần mặt đất hoặc các gờ đá.

Độ bền (Durability)

Cách các sợi nylon trong lõi được xoắn và xử lý ảnh hưởng đến khả năng chịu đựng số lần rơi và mài mòn theo thời gian. Một lõi dây chất lượng cao sẽ duy trì được các đặc tính cơ học của nó sau nhiều lần sử dụng, đảm bảo hiệu suất an toàn lâu dài.

Vì lõi dây nằm bên trong, việc kiểm tra nó đòi hỏi sự cẩn thận và cảm nhận bằng tay. Hư hỏng ở lõi dây thường không thể nhìn thấy từ bên ngoài. Bạn phải chủ động kiểm tra dây của mình thường xuyên.

Hãy luồn toàn bộ sợi dây qua tay của bạn, từ đầu này đến đầu kia, và chú ý đến các dấu hiệu sau:

• Điểm mềm hoặc xốp: Nếu bạn cảm thấy một đoạn dây mềm, xốp hoặc mất đi sự đồng nhất so với các phần khác, lõi dây ở đó có thể đã bị đứt sợi.
• Điểm phẳng: Cảm giác một khu vực bị dẹt thay vì tròn đều là một dấu hiệu cảnh báo hư hỏng lõi.
• Lõi và vỏ trượt lên nhau: Nếu bạn có thể cảm nhận lõi dây di chuyển độc lập bên trong vỏ, cấu trúc dây đã bị tổn hại.
• Chỗ phồng hoặc cục u: Bất kỳ sự thay đổi bất thường nào về đường kính của dây đều cần được xem xét kỹ.

Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hoặc nếu sợi dây đã hứng chịu một cú ngã rất mạnh, hãy ngừng sử dụng nó ngay lập tức. An toàn của bạn là trên hết.

Hiểu về Lõi dây giúp bạn không chỉ chọn đúng sản phẩm mà còn biết cách bảo vệ mạng sống của mình. Một sợi dây tốt là một khoản đầu tư vào sự an toàn. Hãy luôn kiểm tra thiết bị của bạn trước mỗi chuyến đi.

Xem các mẫu dây leo núi an toàn và chất lượng tại WeTrek.vn.