Khoảng xa điểm bảo vệ (Runout) là gì?

Khoảng xa điểm bảo vệ (Runout) là khoảng cách giữa người leo và điểm bảo vệ cuối cùng của họ. Khoảng cách này càng lớn, cú ngã tiềm tàng càng dài.

Định nghĩa Khoảng xa điểm bảo vệ (Runout)

Trong leo núi, khoảng xa điểm bảo vệ (Runout) là thuật ngữ chỉ khoảng cách một người leo đã di chuyển lên phía trên điểm bảo vệ cuối cùng của họ. Điểm bảo vệ có thể là một bolt được khoan sẵn hoặc một dụng cụ bảo vệ chèn vách do người leo tự đặt. Khi bạn leo càng xa điểm bảo vệ đó, khoảng cách runout càng tăng.

Một cú ngã tại vị trí có runout lớn sẽ dài gấp đôi khoảng cách đó, cộng thêm bất kỳ độ chùng nào của dây. Ví dụ, nếu bạn leo cao hơn 3 mét so với điểm bảo vệ cuối cùng, cú ngã của bạn sẽ dài ít nhất 6 mét xuống bên dưới điểm đó. Đây là một khái niệm cơ bản về an toàn trong leo núi bạn phải nắm vững.

Tại sao Runout xảy ra?

Runout không phải lúc nào cũng là lựa chọn của người leo. Nó có thể xuất hiện do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chuẩn bị tốt hơn.

Mức độ rủi ro của Runout

Mức độ nguy hiểm của một khoảng xa điểm bảo vệ (Runout) không chỉ nằm ở độ dài của nó. Bạn cần đánh giá nhiều yếu tố khác để hiểu toàn diện về rủi ro tiềm tàng.

• Chiều dài cú ngã: Đây là yếu tố rõ ràng nhất. Runout càng lớn, cú ngã càng dài và lực tác động lên người leo, dây thừng và điểm bảo vệ càng mạnh.
• Địa hình bên dưới: Một cú ngã dài trên một vách đá thẳng đứng, nhẵn có thể an toàn hơn một cú ngã ngắn nhưng có nguy cơ va vào gờ đá, mỏm đá hoặc mặt đất. Luôn kiểm tra khu vực bên dưới bạn trước khi thực hiện một đoạn leo runout.
• Chất lượng điểm bảo vệ: Điểm bảo vệ cuối cùng của bạn có chắc chắn không? Một điểm bảo vệ vững chắc có thể chịu được lực của một cú ngã dài. Ngược lại, một điểm bảo vệ kém chất lượng có thể bị bung ra, dẫn đến một cú ngã dài hơn xuống điểm bảo vệ phía dưới nữa.
• Yếu tố tâm lý: Leo một đoạn runout đòi hỏi sự tập trung cao độ. Sự sợ hãi và căng thẳng có thể ảnh hưởng đến khả năng phán đoán và kỹ thuật của bạn, làm tăng nguy cơ mắc lỗi.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam

Hãy hình dung bạn đang leo một đường truyền thống (trad climbing) tại Hữu Lũng, Lạng Sơn. Bạn vừa đặt một chiếc friend (dụng cụ nong trong khe nứt) rất chắc chắn. Tuy nhiên, đoạn vách đá 4 mét tiếp theo hoàn toàn nhẵn, không có bất kỳ khe nứt nào để đặt thêm đồ bảo vệ. Bạn buộc phải leo hết 4 mét đó để đến một gờ đá lớn, nơi bạn có thể đặt điểm bảo vệ tiếp theo. Khoảng cách 4 mét bạn leo mà không có bảo vệ đó chính là một khoảng xa điểm bảo vệ (Runout). Nếu bạn ngã ở điểm cao nhất, cú ngã của bạn sẽ dài ít nhất 8 mét.

Cách quản lý Runout an toàn

Quản lý runout là một kỹ năng nâng cao trong leo núi. Nó không phải là hành động liều lĩnh mà là một quyết định có tính toán dựa trên kinh nghiệm và sự chuẩn bị.

• Đánh giá kỹ năng: Bạn phải trung thực về khả năng của mình. Đừng cố gắng leo một đoạn runout trên một đường leo khó hơn nhiều so với trình độ của bạn.
• Kiểm tra đường leo: Trước khi leo, hãy quan sát tuyến đường từ bên dưới. Xác định các đoạn có khả năng runout và lên kế hoạch di chuyển, nghỉ ngơi.
• Chuẩn bị tâm lý: Giữ bình tĩnh là điều quan trọng nhất. Hít thở sâu, tập trung vào từng động tác và tin tưởng vào kỹ thuật của mình.
• Giao tiếp với người giữ dây (Belayer): Hãy thông báo cho người giữ dây của bạn biết khi bạn sắp vào một đoạn runout. Họ cần tập trung quan sát và sẵn sàng xử lý một cú ngã tiềm tàng.

Câu hỏi thường gặp

Để chuẩn bị cho mọi chuyến leo núi, bạn cần trang bị đáng tin cậy. Xem các loại dây leo núi, bộ đai an toàn, và đồ bảo vệ chèn vách tại WeTrek.vn.