Hướng Bắc bản đồ là gì?

Khi bạn đi trekking, định hướng là kỹ năng sống còn. La bàn và bản đồ là hai công cụ không thể thiếu. Tuy nhiên, nhiều người gặp khó khăn khi sử dụng chúng cùng nhau. Một trong những lý do chính là sự nhầm lẫn về "hướng Bắc". Hướng Bắc mà la bàn của bạn chỉ và hướng Bắc trên bản đồ không hoàn toàn giống nhau. Hiểu rõ về Hướng Bắc bản đồ giúp bạn định vị chính xác và di chuyển an toàn trong tự nhiên.

Trong định vị và điều hướng, có ba loại hướng Bắc bạn cần biết. Việc phân biệt chúng rất quan trọng để sử dụng bản đồ và la bàn một cách chính xác.

Bắc Thực là hướng đến Cực Bắc địa lý của Trái Đất. Đây là một điểm cố định, nơi tất cả các kinh tuyến hội tụ. Hãy hình dung nó là đỉnh của quả địa cầu, điểm mà trục quay của Trái Đất đi qua. Bắc Thực không bao giờ thay đổi. Nó là tiêu chuẩn tham chiếu cho tất cả các hệ thống định vị toàn cầu và bản đồ chính xác.

Bắc Từ là hướng mà kim la bàn của bạn chỉ tới. Nó chỉ về Cực Bắc từ của Trái Đất. Điểm này không trùng với Cực Bắc địa lý. Cực Bắc từ là một điểm di động, vị trí của nó thay đổi liên tục hàng năm do sự biến động trong lõi sắt nóng chảy của Trái Đất. Ví dụ, khi bạn dùng la bàn ở Vườn quốc gia Pù Luông, kim la bàn sẽ chỉ về hướng Bắc Từ, không phải Bắc Thực.

Bắc Lưới, thường được gọi là Hướng Bắc bản đồ, là hướng của các đường kẻ dọc trên một bản đồ địa hình. Các đường này tạo thành một hệ thống lưới tọa độ vuông góc. Do Trái Đất có hình cầu, việc chiếu bề mặt cong lên một mặt phẳng (tờ bản đồ) tạo ra một chút sai lệch. Vì vậy, Hướng Bắc bản đồ chỉ là một hướng tham chiếu gần đúng với Bắc Thực. Trên hầu hết bản đồ, các đường lưới dọc sẽ chỉ về phía cạnh trên của tờ bản đồ.

Sự khác biệt giữa các loại hướng Bắc tạo ra một góc gọi là "độ lệch". Việc hiểu và tính toán độ lệch này là yếu tố quyết định sự chính xác khi bạn điều hướng.

Góc chênh lệch giữa Bắc Thực và Bắc Từ được gọi là Độ lệch từ (Magnetic Declination). Giá trị này thay đổi tùy thuộc vào vị trí của bạn trên Trái Đất và thay đổi theo thời gian.

Ví dụ:

• Tại Hà Nội, độ lệch từ hiện tại là âm, khoảng dưới 1 độ về phía Tây.
• Tại khu vực gần đỉnh Fansipan, độ lệch cũng tương tự.
• Tại Côn Đảo, độ lệch từ gần như bằng 0.

Góc chênh lệch giữa Bắc Lưới và Bắc Thực được gọi là Độ hội tụ kinh tuyến. Góc này thường rất nhỏ và ít ảnh hưởng đến việc điều hướng thông thường.

Nếu bạn không tính toán độ lệch từ, bạn sẽ đi sai hướng. Một độ lệch chỉ 1 độ có thể khiến bạn đi chệch khỏi mục tiêu khoảng 17.5 mét sau mỗi kilômét. Trong một chuyến đi dài nhiều cây số trong rừng rậm, sai số nhỏ này sẽ cộng dồn và có thể khiến bạn lạc đường hoàn toàn.

Để điều hướng chính xác, bạn cần đồng bộ la bàn (chỉ Bắc Từ) với bản đồ (sử dụng Bắc Lưới). Quá trình này gọi là "chỉnh độ lệch từ".

1. Tìm thông tin độ lệch: Hầu hết các bản đồ địa hình chất lượng đều có một sơ đồ chú giải ở lề bản đồ. Sơ đồ này thể hiện góc giữa Bắc Thực, Bắc Từ và Bắc Lưới tại khu vực đó tại thời điểm bản đồ được xuất bản.

2. Chỉnh la bàn: Nhiều la bàn chuyên dụng cho phép bạn điều chỉnh độ lệch từ. Bạn sẽ xoay một vít nhỏ hoặc vòng chia độ trên la bàn để đặt trước giá trị độ lệch. Sau khi chỉnh, la bàn của bạn sẽ tự động bù trừ và chỉ về hướng Bắc Lưới (hoặc Bắc Thực, tùy bạn cài đặt).

3. Xoay hướng bản đồ: Đặt la bàn lên bản đồ. Xoay cả bản đồ và la bàn cùng lúc cho đến khi kim từ tính của la bàn song song với các đường lưới dọc trên bản đồ. Lúc này, bản đồ của bạn đã được định hướng đúng với thực địa. Mọi hướng trên bản đồ giờ đây tương ứng với hướng ngoài đời thực.

Việc nắm vững kỹ thuật này giúp bạn xác định phương vị, tìm đường đi và xác định vị trí của mình một cách tự tin và chính xác.

Việc hiểu rõ các loại hướng Bắc giúp bạn định hướng chính xác hơn trong mọi chuyến đi. Kỹ năng này biến tờ bản đồ và chiếc la bàn thành những công cụ điều hướng đáng tin cậy.

Xem các mẫu la bàn chất lượng cao tại WeTrek.vn.