Hỏng neo (Anchor Failure) là gì?

Hỏng neo (Anchor Failure) là tình huống hệ thống điểm tựa dùng để giữ dây leo núi bị lỗi, bung ra khỏi vách đá, gây nguy hiểm nghiêm trọng cho người leo.

Trong leo núi, neo là một hệ thống gồm các điểm tựa được cố định vào vách đá. Nhiệm vụ của nó là chịu toàn bộ trọng lượng của người leo và lực rơi. Hỏng neo (Anchor Failure) là sự cố nghiêm trọng khi một hoặc toàn bộ hệ thống neo này không chịu được tải trọng, bị bung ra khỏi vị trí. Khi một hệ thống neo bị hỏng, người leo sẽ rơi tự do mà không có điểm dừng, dẫn đến tai nạn thảm khốc.

Hệ thống neo được xem là tuyến phòng thủ an toàn cuối cùng của bạn. Vì vậy, hiểu rõ về Hỏng neo (Anchor Failure) là kiến thức sinh tồn cơ bản đối với bất kỳ ai tham gia môn thể thao này.

Hỏng neo thường không đến từ một nguyên nhân duy nhất. Nó là kết quả của sự kết hợp nhiều yếu tố, bao gồm lỗi thiết bị, lỗi con người và tác động từ môi trường.

Chất lượng và tình trạng của vật liệu neo đóng vai trò quyết định. Một số lỗi phổ biến liên quan đến thiết bị là:

• Sử dụng thiết bị không đạt chuẩn an toàn UIAA (Hiệp hội Leo núi Quốc tế).
• Vật liệu bị ăn mòn, rỉ sét do thời gian và điều kiện thời tiết, đặc biệt ở các khu vực ven biển như Cát Bà.
• Thiết bị bị nứt gãy, biến dạng do va đập mạnh hoặc sử dụng quá giới hạn chịu lực.
• Dây webbing hoặc dây thừng phụ trợ bị mòn, mục hoặc bị tia UV làm suy giảm chất lượng sau thời gian dài sử dụng ngoài trời.

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Kỹ năng và kinh nghiệm của người đặt neo ảnh hưởng trực tiếp đến độ an toàn của toàn bộ hệ thống.

• Chọn vị trí đặt neo trên bề mặt đá yếu, bở, nứt nẻ hoặc không ổn định.
• Lắp đặt bu-lông (bolt) không đủ sâu, sai góc hoặc sử dụng sai loại bu-lông cho chất liệu đá.
• Sử dụng các loại neo tự nhiên như cây cối, mỏm đá không đủ chắc chắn. Ví dụ, một cái cây nhỏ hoặc đã chết không bao giờ là một điểm neo tin cậy.
• Thiết lập hệ thống neo không phân bổ đều lực tác động lên các điểm. Khi một điểm chịu quá nhiều lực, nó có nguy cơ bị hỏng và gây ra hiệu ứng domino làm hỏng toàn bộ hệ thống.
• Thiếu hệ thống dự phòng (redundancy). Một hệ thống neo an toàn luôn có ít nhất hai điểm neo độc lập.

Môi trường tự nhiên luôn biến đổi và tác động lên hệ thống neo. Các yếu tố này thường khó kiểm soát.

• Đá bị phong hóa theo thời gian, làm giảm độ bám và sự chắc chắn của điểm đặt neo.
• Nước mưa hoặc băng tuyết len lỏi vào các khe nứt, đóng băng và làm vỡ đá từ bên trong.
• Rễ cây mọc và phát triển có thể làm lung lay hoặc phá vỡ cấu trúc đá nơi đặt neo.

An toàn là ưu tiên số một. Bạn có thể giảm thiểu rủi ro Hỏng neo (Anchor Failure) bằng cách tuân thủ các nguyên tắc sau đây một cách nghiêm ngặt.

• Luôn kiểm tra trực quan hệ thống neo trước khi sử dụng. Tìm các dấu hiệu bất thường như rỉ sét, nứt, biến dạng, đá xung quanh lỏng lẻo.
• Tuyệt đối không tin tưởng vào một điểm neo duy nhất. Luôn đảm bảo hệ thống của bạn có ít nhất hai điểm neo tốt và được kết nối đúng cách để phân bổ lực.
• Học và thực hành kỹ năng thiết lập neo từ các chuyên gia hoặc các khóa học uy tín. Bạn phải hiểu rõ nguyên lý SERENE/ERNEST (Solid, Equalized, Redundant, No Extension).
• Kiểm tra định kỳ và bảo quản đúng cách toàn bộ thiết bị leo núi của bạn. Loại bỏ ngay lập tức bất kỳ thiết bị nào có dấu hiệu hư hỏng.
• Nếu bạn không chắc chắn 100% về độ an toàn của một hệ thống neo có sẵn, đừng sử dụng nó. Hãy tự thiết lập một hệ thống mới hoặc chọn một tuyến leo khác.
• Giao tiếp rõ ràng với bạn leo (belayer) của bạn về tình trạng của hệ thống neo và kế hoạch leo.

Làm sao để nhận biết một điểm neo không an toàn?

Bạn cần kiểm tra các dấu hiệu rỉ sét, nứt vỡ trên thiết bị, đá xung quanh lỏng lẻo và dùng tay kiểm tra độ chắc chắn của neo.

Hỏng neo có thường xuyên xảy ra không?

Hỏng neo rất hiếm khi xảy ra nếu bạn tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc an toàn, kiểm tra kỹ lưỡng và sử dụng thiết bị đạt chuẩn.

Tôi nên làm gì nếu không chắc chắn về một điểm neo?

Bạn tuyệt đối không được sử dụng điểm neo đó và phải tìm cách thiết lập một hệ thống neo dự phòng hoặc chọn một phương án an toàn hơn.

Kiến thức về Hỏng neo (Anchor Failure) giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn để bảo vệ bản thân và đồng đội. Xem các thiết bị leo núi an toàn tại WeTrek.vn.