Định hướng theo góc la bàn là gì?

Ngày cập nhật 12/11/2025 01:05 PM - 72 lượt xem

NỘI DUNG CHÍNH [hiệnẩn]

Định hướng theo góc la bàn (Bearing Navigation) là gì?
Tại sao định hướng theo góc la bàn lại quan trọng?
Các khái niệm cơ bản bạn cần biết
Góc phương vị (Bearing)
Các loại hướng Bắc
Độ lệch từ (Declination)
Hướng dẫn các bước định hướng theo góc la bàn
Bước 1: Lấy góc phương vị từ bản đồ
Bước 2: Điều chỉnh độ lệch từ
Bước 3: Di chuyển theo góc phương vị
Ví dụ thực tế tại Việt Nam
Dụng cụ cần thiết
Câu hỏi thường gặp

Định hướng theo góc la bàn là kỹ năng dùng la bàn và bản đồ để xác định và di chuyển theo một hướng cụ thể, biểu thị bằng một góc phương vị (bearing).

Định hướng theo góc la bàn là một phương pháp xác định phương hướng dựa trên việc sử dụng la bàn để tìm và đi theo một góc phương vị (bearing) cụ thể. Góc phương vị là góc được đo bằng độ, theo chiều kim đồng hồ, tính từ hướng Bắc. Kỹ năng này cho phép bạn di chuyển từ điểm A đến điểm B một cách chính xác, ngay cả khi không có đường mòn rõ ràng hoặc các vật thể định hướng trên đường đi.

Đây là kỹ năng nền tảng trong các hoạt động ngoài trời như trekking, leo núi, đi bộ đường dài (hiking) và định hướng thể thao (orienteering). Nó không phụ thuộc vào thiết bị điện tử, giúp bạn tự chủ trong mọi điều kiện.

Tại sao định hướng theo góc la bàn lại quan trọng?

Kỹ năng này cung cấp sự an toàn và độc lập khi bạn di chuyển trong tự nhiên. Nó đặc biệt hữu ích trong các tình huống sau:

Khi tầm nhìn bị hạn chế: Trong điều kiện sương mù dày đặc, mưa lớn hoặc trong rừng rậm, các điểm mốc tự nhiên trở nên vô hình. Định hướng theo góc la bàn giúp bạn giữ đúng hướng đi đã định.
Di chuyển trên địa hình trống trải: Trên sa mạc, đồng cỏ hoặc các khu vực không có vật thể nổi bật, việc đi thẳng đến một mục tiêu xa là rất khó. Góc phương vị đảm bảo bạn không đi chệch hướng.
Tìm kiếm mục tiêu cụ thể: Khi bạn cần tìm một địa điểm nhỏ không nằm trên đường mòn chính, ví dụ như một nguồn nước, một hang động hoặc một bãi cắm trại, phương pháp này giúp bạn tiếp cận mục tiêu một cách chính xác.
Kỹ năng sinh tồn: Khi các thiết bị GPS hết pin hoặc mất tín hiệu, la bàn và bản đồ là công cụ cứu cánh đáng tin cậy.

Các khái niệm cơ bản bạn cần biết

Để thực hành định hướng hiệu quả, bạn cần nắm vững các thuật ngữ cốt lõi sau đây.

Góc phương vị (Bearing)

Góc phương vị là góc phương hướng từ vị trí của bạn đến một điểm đến, được đo bằng độ (từ 0 đến 360) theo chiều kim đồng hồ từ hướng Bắc. Ví dụ, hướng Đông có góc phương vị là 90 độ, hướng Nam là 180 độ và hướng Tây là 270 độ.

Các loại hướng Bắc

Có ba loại hướng Bắc bạn cần phân biệt để đảm bảo độ chính xác khi đọc bản đồ và la bàn.

Bắc thực (True North): Hướng về Cực Bắc địa lý của Trái Đất. Đây là hướng không đổi.
Bắc từ (Magnetic North): Hướng mà kim la bàn chỉ tới. Vị trí này thay đổi theo thời gian do sự biến đổi trong từ trường Trái Đất.
Bắc lưới (Grid North): Hướng Bắc được thể hiện bởi các đường kẻ dọc trên bản đồ địa hình.

Độ lệch từ (Declination)

Độ lệch từ là góc chênh lệch giữa Bắc từ và Bắc thực (hoặc Bắc lưới). Thông số này luôn được ghi chú trên bản đồ địa hình. Bạn phải cộng hoặc trừ độ lệch từ khi chuyển đổi góc phương vị giữa bản đồ và la bàn để đảm bảo hướng đi của bạn là chính xác.

Hướng dẫn các bước định hướng theo góc la bàn

Quy trình này gồm ba bước chính: lấy góc phương vị trên bản đồ, điều chỉnh độ lệch từ, và di chuyển theo góc đã xác định.

Bước 1: Lấy góc phương vị từ bản đồ

Đặt cạnh của la bàn lên bản đồ, nối vị trí hiện tại của bạn (điểm A) với điểm đến (điểm B). Mũi tên chỉ hướng trên la bàn phải hướng về phía điểm B. Xoay vòng chia độ của la bàn cho đến khi các vạch định hướng bên trong vòng song song với các đường kinh tuyến (đường Bắc-Nam) trên bản đồ. Đọc chỉ số độ tại vạch chỉ mục. Đây chính là góc phương vị trên bản đồ.

Bước 2: Điều chỉnh độ lệch từ

Xem thông tin độ lệch từ trên bản đồ của bạn. Nếu độ lệch từ là về phía Đông, bạn trừ đi số độ đó. Nếu độ lệch từ là về phía Tây, bạn cộng thêm số độ đó vào góc phương vị vừa đo được. Thao tác này sẽ cho bạn góc phương vị từ tính (magnetic bearing) để sử dụng với la bàn.

Bước 3: Di chuyển theo góc phương vị

Cầm la bàn phẳng trong lòng bàn tay, hướng mũi tên chỉ hướng ra xa khỏi người bạn. Xoay người cho đến khi kim từ màu đỏ của la bàn nằm gọn trong mũi tên định hướng bên trong vòng chia độ. Lúc này, mũi tên chỉ hướng trên la bàn đang trỏ thẳng về hướng bạn cần đi. Chọn một vật thể ở phía trước theo hướng đó (như một cái cây to, một tảng đá), đi đến đó, sau đó lặp lại quy trình.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam

Giả sử bạn đang trekking trong Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà. Bạn đang ở một ngã ba đường mòn và muốn đến một thác nước được đánh dấu trên bản đồ nhưng không có lối đi rõ ràng. Bạn đặt bản đồ và la bàn ra. Bạn xác định vị trí hiện tại và vị trí thác nước, sau đó lấy góc phương vị là 110 độ. Bản đồ ghi rõ độ lệch từ là 1 độ Tây. Bạn cộng thêm 1 độ, được góc phương vị từ tính là 111 độ. Bạn xoay la bàn về 111 độ và đi theo hướng đó, liên tục kiểm tra để đảm bảo không đi chệch.

Dụng cụ cần thiết

Để thực hành kỹ năng này, bạn cần chuẩn bị các dụng cụ cơ bản nhưng rất quan trọng.

La bàn địa chất (Baseplate compass): Loại la bàn có tấm đế trong suốt và vòng chia độ xoay được là lựa chọn tốt nhất.
Bản đồ địa hình (Topographic map): Chọn bản đồ có tỷ lệ phù hợp với khu vực bạn đi.
Bút chì và giấy: Để ghi chú lại các góc phương vị và tính toán.

Kỹ năng định hướng bằng la bàn và bản đồ là một tài sản giá trị cho bất kỳ ai yêu thích khám phá thiên nhiên. Nó mang lại sự tự tin và an toàn, giúp bạn làm chủ mọi chuyến đi.