Dây đôi là gì?

Dây đôi là hệ thống gồm hai sợi dây leo núi mỏng, luôn được kẹp chung vào một điểm bảo hiểm, chuyên dùng cho leo núi băng, leo núi hỗn hợp và leo núi cao.

Dây đôi là một hệ thống dây leo núi bao gồm hai sợi dây riêng biệt, có đường kính mỏng. Điểm đặc trưng nhất của hệ thống này là người leo núi phải kẹp cả hai sợi dây vào chung một carabiner tại mỗi điểm bảo hiểm. Chúng hoạt động như một sợi dây duy nhất nhưng có tính dự phòng cao.

Hệ thống này được thiết kế chủ yếu cho các hoạt động leo núi kỹ thuật cao, nơi rủi ro dây bị cắt bởi đá sắc hoặc dụng cụ là hiện hữu. Việc có hai sợi dây đảm bảo an toàn, nếu một sợi bị tổn thương thì sợi còn lại vẫn đủ khả năng giữ người leo khi rơi.

Bạn có thể nhận biết dây đôi qua các ký hiệu và thông số kỹ thuật được nhà sản xuất in trên bao bì hoặc hai đầu dây. Các đặc điểm chính bao gồm:

• Ký hiệu: Dây đôi được đánh dấu bằng biểu tượng hai vòng tròn lồng vào nhau, giống như biểu tượng vô cực (∞). Đây là tiêu chuẩn của Liên đoàn Leo núi và Dây dù Quốc tế (UIAA).

• Đường kính: Dây đôi là loại dây có đường kính mỏng nhất, thường dao động từ 7 mm đến 8 mm. Kích thước này giúp giảm trọng lượng đáng kể, một yếu tố quan trọng trong các chuyến leo núi dài ngày.

• Màu sắc: Thông thường, hai sợi trong một bộ dây đôi có màu sắc giống hệt nhau hoặc rất tương đồng. Điều này nhấn mạnh rằng chúng luôn được sử dụng cùng nhau như một thể thống nhất.

Ưu điểm

• An toàn và dự phòng cao: Đây là ưu điểm lớn nhất. Nếu một sợi dây bị đá sắc cắt đứt hoặc bị hỏng do rìu phá băng, bạn vẫn còn sợi thứ hai để bảo vệ. Mức độ an toàn này vượt trội so với dây đơn.

• Trọng lượng nhẹ: Mặc dù bạn phải mang hai sợi, mỗi sợi riêng lẻ lại rất nhẹ. Tổng trọng lượng của hệ thống dây đôi thường nhẹ hơn so với các hệ thống dây khác, giúp bạn di chuyển nhanh hơn trên núi.

• Đu dây (Rappel) dài tối đa: Khi cần xuống núi, bạn có thể nối hai sợi dây lại với nhau để thực hiện một lần đu dây dài bằng đúng chiều dài của một sợi. Ví dụ, với bộ dây 60m, bạn có thể đu xuống một đoạn dài 60m, trong khi dây đơn 60m chỉ cho phép đu xuống 30m.

Nhược điểm

• Quản lý dây phức tạp: Việc xử lý hai sợi dây cùng lúc đòi hỏi kỹ năng và kinh nghiệm. Dây dễ bị xoắn và rối hơn, đặc biệt trong điều kiện thời tiết xấu hoặc khi bạn mệt mỏi.

• Lực tác động (Impact Force) cao hơn: Khi ngã, cả hai sợi dây cùng chịu và giãn ra. Điều này tạo ra một lực tác động lên người leo và điểm bảo hiểm cao hơn một chút so với dây đơn hoặc dây bán đôi.

• Ma sát lớn: Kéo hai sợi dây qua các điểm bảo hiểm tạo ra nhiều ma sát hơn, khiến việc kéo dây lên khi leo dẫn (lead climbing) trở nên nặng nhọc hơn, đặc biệt trên các đường leo không thẳng.

Dây đôi là một công cụ chuyên dụng, không phù hợp cho mọi loại hình leo núi. Bạn nên chọn dây đôi cho các hoạt động sau:

• Leo núi băng (Ice Climbing): Dụng cụ sắc nhọn như rìu phá băng và đinh đế giày (crampon) có nguy cơ làm hỏng dây. Dây đôi cung cấp sự dự phòng cần thiết. Ví dụ: chinh phục các thác băng ở Sa Pa vào mùa đông.

• Leo núi cao (Mountaineering/Alpine Climbing): Các cung đường dài, phức tạp trên núi cao đòi hỏi trọng lượng nhẹ và khả năng đu dây dài để rút lui nhanh chóng. Ví dụ: thực hiện các tuyến leo đa chặng trên các khối núi đá vôi ở Hà Giang.

• Leo truyền thống (Trad Climbing) trên các tuyến thẳng: Trên các đường leo thẳng đứng và ít khúc khuỷu, dây đôi phát huy tác dụng về độ an toàn và trọng lượng.

Hiểu rõ sự khác biệt giữa các loại dây là điều cốt lõi để đảm bảo an toàn.

• Dây đơn (Single Rope - ①): Là loại dây phổ biến nhất, dùng một sợi duy nhất. Phù hợp cho leo thể thao (sport climbing) và leo trong phòng tập. Ví dụ: leo ở các vách đá có sẵn điểm bảo hiểm cố định (bolt) như tại Hữu Lũng, Lạng Sơn.

• Dây bán đôi (Half Rope - ½): Hệ thống gồm hai sợi dây, nhưng người leo kẹp chúng vào các điểm bảo hiểm một cách xen kẽ (sợi trái vào điểm bên trái, sợi phải vào điểm bên phải). Kỹ thuật này giúp giảm ma sát trên các đường leo ziczac. Ví dụ: leo các tuyến truyền thống ven biển ở Vịnh Hạ Long, Cát Bà.

• Dây đôi (Twin Rope - ∞): Hệ thống gồm hai sợi dây, luôn được kẹp chung vào một điểm bảo hiểm. Ưu tiên hàng đầu là sự an toàn dự phòng và trọng lượng nhẹ cho các môi trường khắc nghiệt.

Có thể dùng một sợi của dây đôi để leo không?

Bạn tuyệt đối không được dùng một sợi dây đôi để leo dẫn hoặc top-rope vì nó không được thiết kế để chịu lực rơi một mình.

Dùng dây đôi cho leo thể thao trong nhà được không?

Bạn không nên dùng dây đôi cho leo thể thao vì chúng quá mỏng, co giãn nhiều và gây ma sát lớn không cần thiết trên các thiết bị hãm.

Thiết bị hãm (belay device) nào phù hợp với dây đôi?

Bạn cần một thiết bị hãm được chứng nhận để sử dụng với hai sợi dây có đường kính mỏng, ví dụ như các thiết bị dạng ống (tube-style) như Petzl Reverso hoặc Black Diamond ATC-Guide.

Xem các loại dây leo núi chuyên dụng tại WeTrek.vn.