Cơn gió giật là gì?

Gió giật là sự gia tăng đột ngột, ngắn hạn của tốc độ gió, thường kéo dài dưới 20 giây, mạnh hơn đáng kể so với tốc độ gió trung bình.

Gió giật, hay wind gust, là một thuật ngữ khí tượng mô tả sự tăng vọt đột ngột và ngắn của tốc độ gió. Một cơn giật thường kéo dài không quá 20 giây. Nó khác biệt hoàn toàn với gió duy trì (sustained wind), là tốc độ gió trung bình được đo trong một khoảng thời gian dài hơn, thường là 2 phút.

Bạn có thể hình dung gió duy trì giống như tốc độ chạy bộ đều đặn của bạn trên một quãng đường dài. Gió giật chính là một cú nước rút bất ngờ, nhanh và mạnh hơn rất nhiều so với tốc độ thông thường đó. Trong các bản tin dự báo thời tiết, bạn sẽ thường thấy hai chỉ số này đi cùng nhau, ví dụ: "Gió 15 km/h, giật 30 km/h". Điều này có nghĩa là tốc độ gió trung bình là 15 km/h, nhưng có những thời điểm gió sẽ đột ngột mạnh lên đến 30 km/h.

Gió giật được hình thành chủ yếu do hai nguyên nhân: sự thay đổi địa hình và các yếu tố nhiễu động trong khí quyển.

Do địa hình

Khi luồng không khí di chuyển, nó va chạm với các vật cản trên bề mặt trái đất. Những vật cản này tạo ra sự nhiễu loạn, làm thay đổi tốc độ và hướng gió một cách đột ngột. Các vật cản phổ biến bao gồm:

• Các tòa nhà cao tầng trong thành phố.
• Đồi núi, vách đá.
• Rừng cây, các lùm cây lớn.

Ví dụ, khi bạn đi trekking ở những cung đường men theo sườn núi như Tà Xùa (Sơn La) hay đi qua các khe núi ở Hà Giang, gió luồn qua địa hình hẹp sẽ bị dồn nén và tăng tốc, tạo ra những cơn giật rất mạnh và bất ngờ.

Do yếu tố thời tiết

Các hiện tượng thời tiết cũng là nguyên nhân chính gây ra gió giật. Dòng đối lưu không khí, nơi không khí nóng bốc lên và không khí lạnh chìm xuống, tạo ra sự chuyển động hỗn loạn. Gió giật thường xuất hiện mạnh mẽ trong các điều kiện sau:

• Giông bão: Các cơn dông thường đi kèm với những luồng khí đi xuống cực mạnh, gây ra gió giật nguy hiểm trên mặt đất.
• Front thời tiết: Tại ranh giới giữa hai khối không khí có nhiệt độ khác nhau, sự chênh lệch áp suất và nhiệt độ gây ra gió mạnh và giật.
• Gió phơn: Tại Việt Nam, gió phơn Tây Nam (còn gọi là gió Lào) khi vượt qua dãy Trường Sơn sẽ trở nên khô, nóng và thường có những cơn giật mạnh ở sườn phía Đông.

Đối với người yêu thích các hoạt động ngoài trời, gió giật không chỉ gây khó chịu mà còn là một yếu tố nguy hiểm tiềm tàng. Hiểu rõ về nó giúp bạn chuẩn bị tốt hơn và đảm bảo an toàn cho chuyến đi.

Ảnh hưởng đến an toàn cá nhân

Một cơn gió giật mạnh có thể làm bạn mất thăng bằng, đặc biệt khi đang di chuyển trên các địa hình hẹp và cheo leo như sống núi hoặc vách đá. Tại các cung đường trekking ven biển như ở Ninh Thuận, Bình Thuận, gió giật từ biển thổi vào có thể rất mạnh, tiềm ẩn nguy cơ té ngã. Ngoài ra, gió còn có thể làm gãy cành cây hoặc cuốn theo các vật thể khác gây thương tích.

Ảnh hưởng đến trang thiết bị

Trang thiết bị dã ngoại, đặc biệt là lều trại, rất nhạy cảm với gió giật.

• Lều trại: Gió giật có thể làm cong, gãy gọng lều, xé rách vải hoặc thậm chí nhổ tung lều khỏi mặt đất nếu không được neo giữ đúng cách.
• Bếp nấu và lửa trại: Gió mạnh làm việc nhóm bếp trở nên khó khăn, tốn nhiên liệu và có thể tạt lửa gây cháy lan.
• Vật dụng khác: Tấm tăng, bạt che, bàn ghế, quần áo phơi... đều có thể bị thổi bay nếu không được chằng buộc cẩn thận.

Ảnh hưởng đến trải nghiệm

Gió giật làm giảm nhiệt độ cảm nhận (wind chill), khiến cơ thể bạn cảm thấy lạnh hơn nhiều so với nhiệt độ thực tế. Tiếng gió rít qua đêm cũng gây khó chịu, làm bạn khó ngủ và mất sức cho ngày hôm sau.

Trước chuyến đi

• Kiểm tra dự báo thời tiết: Luôn xem trước dự báo tại khu vực bạn sắp đến. Hãy chú ý đến cả hai chỉ số "tốc độ gió" và "gió giật". Các ứng dụng thời tiết chuyên dụng thường cung cấp thông tin này rất chi tiết.
• Chuẩn bị trang thiết bị phù hợp: Chọn lều có thiết kế khí động học tốt, khung hợp kim nhôm chắc chắn và có đủ dây chằng. Mang theo đủ cọc lều và cân nhắc các loại cọc chuyên dụng nếu bạn cắm trại trên nền đất yếu như cát hoặc tuyết.

Trong chuyến đi

• Chọn địa điểm hạ trại thông minh: Tìm kiếm những vị trí có khả năng chắn gió tự nhiên. Ưu tiên các khu vực trũng, phía sau một tảng đá lớn, một lùm cây hoặc trong một khu rừng. Tránh cắm trại trên đỉnh đồi trơ trọi, sườn núi đón gió hoặc các bãi đất trống quá rộng. Ví dụ, khi cắm trại ở Bidoup, hãy chọn một vị trí trong rừng thông thay vì ngoài trảng cỏ lớn.
• Dựng lều đúng cách: Xác định hướng gió và quay phần hẹp, thấp nhất của lều về phía đó để giảm lực cản. Luôn sử dụng tất cả dây chằng (guy-lines) và đóng cọc một góc 45 độ xuống đất để tối ưu lực giữ. Nếu nền đất quá mềm, bạn có thể dùng đá lớn để đè lên các chân cọc.

Làm sao biết tốc độ gió giật là bao nhiêu?

Bạn có thể xem chỉ số gió giật trên các ứng dụng hoặc website dự báo thời tiết uy tín.

Gió giật mạnh có thể làm gãy gọng lều không?

Có, gió giật rất mạnh hoàn toàn có thể làm cong hoặc gãy gọng lều nếu lều không đủ chắc chắn.

Nên làm gì khi gặp gió giật mạnh bất ngờ trên đường trekking?

Bạn nên tìm nơi trú ẩn, hạ thấp trọng tâm, và tạm dừng di chuyển cho đến khi gió lặng bớt.

Gió giật là một yếu tố không thể bỏ qua để đảm bảo an toàn cho chuyến đi. Trang bị một chiếc lều vững chãi là bước chuẩn bị quan trọng. Xem các mẫu lều dã ngoại chất lượng cao tại WeTrek.vn.