Bảng tập lực tay (hangboard) là dụng cụ chuyên dụng cho leo núi, giúp tăng cường sức mạnh ngón tay, cẳng tay và cơ lưng qua các bài tập treo người.
Bảng tập lực tay, hay còn gọi là hangboard hoặc fingerboard, là một dụng cụ tập luyện được thiết kế riêng cho người leo núi. Nó mô phỏng các loại mấu bám (hold) khác nhau mà bạn gặp trên vách đá hoặc tường leo nhân tạo. Bằng cách treo người trên các mấu bám này, bạn tác động trực tiếp lên các nhóm cơ quan trọng nhất khi leo, đặc biệt là sức mạnh ngón tay và cẳng tay.
Không giống như việc hít xà đơn chỉ tập trung vào cơ tay lớn và lưng, hangboard nhắm vào các nhóm cơ nhỏ và gân ở ngón tay. Đây là yếu tố quyết định khả năng bám giữ trên những mấu bám nhỏ và khó.
Tập luyện có kế hoạch với hangboard mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho người leo núi, giúp bạn chinh phục những đường leo khó hơn.
• Tăng sức mạnh ngón tay tối đa: Đây là lợi ích lớn nhất. Hangboard giúp bạn xây dựng sức mạnh tĩnh, cho phép bạn giữ các mấu bám nhỏ như crimp hoặc pocket một cách chắc chắn.
• Cải thiện sức bền lực tay: Các bài tập treo lặp lại giúp cẳng tay của bạn chịu đựng được lâu hơn trước khi bị mỏi (pump), rất hữu ích cho các đường leo dài ở Cát Bà hay Hữu Lũng.
• Phòng ngừa chấn thương: Khi thực hiện đúng kỹ thuật, hangboard giúp tăng cường sức mạnh cho gân và dây chằng một cách có kiểm soát, giảm nguy cơ chấn thương do quá tải đột ngột khi leo.
• Luyện tập hiệu quả: Bạn không cần đến phòng tập mỗi ngày. Chỉ với 2-3 buổi tập ngắn mỗi tuần tại nhà, bạn đã có thể duy trì và cải thiện lực tay đáng kể.
Hangboard là một công cụ mạnh mẽ nhưng không dành cho tất cả mọi người, đặc biệt là người mới bắt đầu. Gân và khớp của người mới tập leo chưa đủ khỏe để chịu được áp lực lớn từ các bài tập treo. Việc tập quá sớm có thể dẫn đến chấn thương nghiêm trọng ở khớp ngón tay.
Đối tượng phù hợp để bắt đầu với hangboard là:
• Người leo núi có kinh nghiệm: Bạn nên có ít nhất 6 đến 12 tháng leo núi thường xuyên.
• Đạt một trình độ nhất định: Khi bạn đã có thể leo ổn định các đường bouldering V3-V4 hoặc các đường leo dây 6b/6b+ (theo thang điểm của Pháp), đây là thời điểm tốt để cân nhắc.
• Người muốn phá vỡ giới hạn: Nếu bạn cảm thấy lực ngón tay là yếu tố cản trở bạn leo các đường khó hơn, hangboard chính là giải pháp.
Việc lựa chọn hangboard phụ thuộc vào trình độ, mục tiêu và không gian lắp đặt của bạn.
• Gỗ: Thân thiện với da tay, ít gây chai sạn, phù hợp cho các buổi tập dài. Gỗ có độ ma sát thấp hơn, đòi hỏi bạn phải dùng nhiều sức hơn để bám, qua đó giúp tăng lực hiệu quả.
• Nhựa (Polyurethane): Có độ ma sát cao hơn, cho cảm giác cầm nắm tương tự mấu bám ở phòng tập. Bảng nhựa thường có nhiều loại mấu bám đa dạng hơn trên cùng một sản phẩm.
• Cho người mới bắt đầu (với hangboard): Chọn bảng có các mấu bám lớn, sâu và thoải mái như jug (mấu bám to) hoặc các rãnh sâu 2-3 đốt ngón tay.
• Cho người có kinh nghiệm: Chọn bảng có nhiều loại mấu bám đa dạng hơn như sloper (mấu bám nghiêng), crimp (mấu bám mỏng) với độ sâu khác nhau và pocket (lỗ) cho 1-2 ngón tay.
An toàn là ưu tiên hàng đầu. Việc tập sai cách có thể khiến bạn phải nghỉ leo một thời gian dài.
• Luôn khởi động kỹ: Dành 15-20 phút để làm nóng toàn bộ cơ thể. Tập trung vào các bài xoay khớp cổ tay, vai và các bài tập với dây kháng lực cho ngón tay.
• Giữ đúng tư thế: Khi treo, hãy luôn siết cơ vai và lưng. Vai của bạn nên ở tư thế mở, hai xương bả vai kéo vào nhau. Tránh treo người thụ động với vai bị chùng xuống, vì điều này gây áp lực lớn lên khớp vai.
• Bắt đầu từ từ: Trong những buổi đầu tiên, bạn có thể giảm bớt trọng lượng cơ thể bằng cách đặt một chân lên ghế hoặc dùng dây kháng lực lớn treo vào người.
• Lắng nghe cơ thể: Ngừng ngay lập tức nếu bạn cảm thấy đau nhói. Đau cơ là bình thường, nhưng đau khớp là dấu hiệu nguy hiểm. Nghỉ ngơi đủ giữa các lần treo và các buổi tập.
Một lịch tập cơ bản cho người mới bắt đầu với hangboard có thể là treo 7 giây, nghỉ 53 giây, lặp lại 5-6 lần cho một loại mấu bám. Sau đó nghỉ 3 phút rồi chuyển sang loại mấu bám khác.
Không, bạn nên tập leo núi ít nhất 6 tháng để gân và khớp quen với cường độ trước khi bắt đầu.
Bạn nên lắp ở khung cửa chắc chắn hoặc tường bê tông chịu lực, đảm bảo có đủ không gian bên dưới.
Bạn sẽ thấy sự cải thiện về lực tay sau khoảng 4-6 tuần tập luyện đều đặn và đúng kỹ thuật.
Để chuẩn bị cho những chuyến đi leo núi tại Hữu Lũng hay các vách đá ở Cát Bà, việc rèn luyện với hangboard là một bước quan trọng. Xem các mẫu Bảng tập lực tay tại WeTrek.vn.